hkalayoglu@hotmail.com

            Öncelikle söyleyeyim ki, ben eÄŸitimciyim ve bu alana yıllarını vermiÅŸ birisi olarak en iyi bildiÄŸime inandığım konu da doÄŸal olarak eÄŸitim. Ä°ÅŸte bu nedenle yazılarımda özellikle bunu iÅŸleyerek eÄŸitimdeki aksaklıkları gösterip “nasıl düzeltebiliriz” sorusunu yanıtlamaya çalışıyorum.

            Dünyada çocuklarına kaliteli eÄŸitimi veren ülkelerin en başında gelenlerinden birisi Finlandiya. “Onlar bu iÅŸi nasıl yapıyor, bizden farklı yönleri ne?” diye kendi kendime sorup araÅŸtırdım ve bulduklarımın bazılarını da karşılaÅŸtırmalı olarak sizlerle paylaÅŸmak istedim. Böylece, neyi yanlış yaptığımız ya da neleri deÄŸiÅŸtirmemiz gerektiÄŸi konusunda az da olsa fikir sahibi olmuÅŸ oluruz.

1.    Ãœlkemizde zorunlu okula baÅŸlama yaşı sürekli aÅŸağıya çekilip 55-60 ay düzeyine indirilirken,Finlandiyada7 yaşından önce böyle bir zorunluluk yok.

2.    Türkiyede not verme sistemi birinci sınıfın ilk ayında baÅŸlarken ve aileler “bizim çocuk bugün matematikten 90 aldı” diye gururla gezerken, Finli öğrencilere okulun ilk 6 ayında asla not verilmiyor.

3.    Bizim çocuklarımız 3. sınıftanitibaren okul içi sınıflar arası, okullar arası, iller arası ya da ülke genelinde sıralama amaçlı sınavlara girerken, Finlandiya çocuklarının 16 yaşına gelmeden bu tür bir sınava girmelerine izin verilmiyor.

4.    Ãœlkemizde, okul bahçesindeki çöpleri öğrencilerine toplattıran öğretmen dahi ÅŸikâyet edilirken, Finlandiya okullarında hizmetli personel yok ve tuvalet temizliÄŸi dâhil tüm iÅŸler öğrenciler tarafından yapılıyor.

5.    Finlandiyadaki sınıflarda yaparak yaÅŸayarak öğrenme modeli esas alınmış ve öğretmen sadece yönlendiricilik görevini üstlenmiÅŸ. Bizde ise her ÅŸey öğretmenin iki dudağının arasından çıkacaklara baÄŸlı.

6.    Finlandiyada günlük ders saati sayısı ortalama 4 düzeyinde. Bizde ise en az 6, özel okullarda ise 8. Dahası bu rakamlara etütler, hafta sonu kursları ve özel dersler dâhil deÄŸil.

7.    Finlandiyada ders kitapları yardımcı olarak görülüyor ve öğretmen tarafından belirleniyor. Bizde ise ders kitabı eÄŸitim-öğretimin tam göbeÄŸinde. Dersler satır satır o kitaplara göre iÅŸleniyor.

8.    Türkiyede en iyi öğretmen en çok ödev veren öğretmendir anlayışı sürerken, Finlandiyadaki öğrencilere kesinlikle ödev verilmiyor ve öğrenmenin yeri okul olarak görülüyor. Böylece de,çocuÄŸu proje ödevinden 100 alsın diye gecesini gündüzüne katıp ödevi kendisi yapan hatta profesyonel kiÅŸilere para ödeyip yaptıran bizdeki anne babalar da yok.

9.    Bizde sınıftan ses çıkmıyor ise sınıfın öğretmeni alkış alıyor ama Finlandiyada durum tam tersi; sınıfından ses çıkmayan öğretmen hakkında soruÅŸturma yapılıyor. Çünkü tam bir öğretmenlik yok, beraberce etkinlik yapan sınıflar var.

10.  Türkiyede çocuklar birkaç sokak ötedekiokullarına bile mutlaka servisle gidiyor. Finlandiyada ise, birinci sınıftan itibaren okula yürüyerek ya da bisikletle gidiyorlar; özel durumlar haricinde çocuklar okula aileleri tarafından götürülmüyor.

Şimdi de eğitimin öğretmen tarafını karşılaştıralım:

11.  Türkiyede “hiçbir ÅŸey olamazsabari öğretmen olsun” mantığı devam ediyor. Finlandiyada ise öğretmenlik mesleÄŸi toplumun en gözde mesleklerinden birisi. BaÅŸvuru yapanların ancak % 10u öğretmen olarak kabul ediliyor.

12.  Finlandiyada eÄŸitim fakülteleri öğrencilerini merkezi sınavlarda alınan puanlara ya da zekâlarına göre seçmiyor. Öğretmen olacak kiÅŸiler birçok aÅŸamadan geçtikten sonra fakülteye kabul ediliyor ki, bunların arasında zekâdan önce gelen iyi iliÅŸkiler kurabilme, empati yapabilme, çocukların düzeyine inebilme, araÅŸtırmacı bir kiÅŸiliÄŸe sahip olabilme gibi kriterler daha ön planda. Yani son derece parlak zeki ve yaratıcı bir birey olabilirsiniz ama bunlar Finlandiyada öğretmen olabilmeniz için yeterli deÄŸil. Bizde ise yeterli puan almanız tek ölçüt.

13.  Finlandiyadaki eÄŸitim fakültelerinde öğretmen adaylarına verilen eÄŸitim, tıp fakültesindekine denk. Bir öğretmen en az 5-6 yıl eÄŸitim alıyor. Ayrıca öğretmenlerin hepsi Master derecesine sahip. EÄŸitimlerinin son yıllarında zamanlarının yarısını okulda harcarken, diÄŸer yarısını da genellikle pedagojik eÄŸitim üzerine Master çalışmaları için kullanıyorlar. Her öğretmen en az bir yabancı dil bilmek zorunda. Bizde ise 4 yıllık eÄŸitim öğretmenlik için yeterli görülüyor.

14.  Öğretmenlerin staj aÅŸaması da bizden çok farklı. Öğretmen adayları sürekli olarak öğrencilerle bir araya gelipnasıl bir eÄŸitim almaları gerektiÄŸi üzerine onlarla konuÅŸuyorlar. Bu öğrenciler sürekli deÄŸiÅŸiyor ve öğretmen adayları tüm günlerini okullarda geçiriyorlar.

15.  Finlandiya eÄŸitim fakültelerinin birinci önceliÄŸi “özerk öğretmenler” yetiÅŸtirmek. Çünkü ülkenin bir müfredatı yok; öğretmenler kendi sınıflarının durumuna göre çok geniÅŸ bir yetki alanına sahip ve istediÄŸi müfredatı uygulayabiliyor.

16.  Türköğretmeni kendiniher zaman mesleÄŸinin zirvesinde görüyor ve yenilenmek gibi bir sorunu yok.Öğrencinin sınav sonuçları kötü geldiÄŸinde suçlu çalışmayan öğrenci ya daçocuktaki öğrenme güçlüğü oluyor. Öğretme güçlüğünden hiç söz eden yok.Finli öğretmenler ise haftada en az 2 saat kendilerini yenilemek için, hizmet içi eÄŸitime katılmak zorundalar.

17.  Finlandiyada öğretmenlerin üzerinde müfettiÅŸ, denetleme gibi baskı unsurları yok. Öğretmenler son derece özgür, devlet verdiÄŸi eÄŸitime güvendiÄŸi için ayrıca bir de denetlemeye gerek duymuyor.

18.  Finlandiyada öğretmenlerin gelir düzeyi çok iyi. Bizde olduÄŸu gibi ek bir iÅŸte çalışmaları gerekmiyor. Türkiyedeki durumu ise hepiniz biliyorsunuz.

Sonuç olarak; Finlandiya öğretmen eÄŸitim istemi, tamamen bağımsız, sorumluluk sahibi, öğretmeye ve öğrenmeye aç, kendi kontrolünü kendi yapan ve hazırladığı müfredat ile araÅŸtırmacı, düşünen bireyler yetiÅŸtirmeye yönelik çalışan öğretmenler yetiÅŸtirmek için iÅŸliyor.    

            Bizdeki sistem daha doÄŸrusu sistemsizlik ise adayların biran önce mezun olup KPSS kapısında kuyruk olmalarını beklemeyi amaçlıyor. Eee böyle bir eÄŸitimden pardon eÄŸitimsizlikten geçtikten sonra hasbelkader mezun olan öğretmenin tek amacı ise biran önce atanıp maaÅŸa geçebilmek.

            Gerisi hikâye...!  

·         Her ÅŸey akla muhtaçtır, akıl da eÄŸitime. Hz. Ali

·         Bir insanı ahlâken eÄŸitmeden, sadece zihnen eÄŸitmek, topluma bir belâ kazandırmaktır. Roosevelt

·         Ä°ÅŸleriniz iyi gidiyorsa eÄŸitim bütçenizi iki katına çıkarın, iÅŸleriniz kötü gidiyorsa dört katına. Peters

·         EÄŸitim görmüş halkı bir yöne sevk etmek kolay, sürüklemek güçtür, idare etmek kolay, köleleÅŸtirmek imkânsızdır.  Lord Brougham

·         EÄŸitim, gerçeklerin öğretilmesi deÄŸildir; düşünmek için aklın eÄŸitilmesidir. Albert Einstein

·         Ä°nsanlar, bilgisiz doÄŸar, aptal deÄŸil. Sonradan, eÄŸitilerek aptal olurlar. Bertrand Russell

·         Buyrukçuların çıkarları için eÄŸitilen bir insan, köle olmayı isteyecek kadar aptaldır. Friedrich Nietzsche

Referanslar: Beyaz Zambaklar Ãœlkesinde: Grigory Petrov